Dé beste software voor kwaliteits- en risicomanagement.Twee weken geleden kaartten we een probleem aan dat bij veel organisaties speelt: hoe krijg je veilig werken tussen de oren? We legden uit dat niemand bewust een ongeval of incident veroorzaakt, maar dat er soms wel gekozen wordt om zonder adequate beveiliging te gaan werken.
Daarmee lopen medewerkers dus een risico. Hen bestraffen heeft vaak een averechts effect, belonen werkt al een stuk beter. Maar dat is niet alles wat je kunt doen om veilig gedrag te motiveren. We pakken het vandaag verder op en gaan dieper in op de psychologie van veilig werken. Zodat het ook binnen jouw organisatie de norm wordt om veilig gedrag te vertonen.
Een veelgehoord excuus voor het niet vertonen van gewenst en veilig gedrag, is dat anderen het ook niet doen. Hoewel het wellicht kinderachtig klinkt, is kuddegedrag heel menselijk. Vrijwel iedereen wil ‘erbij’ horen, populair zijn en niet alleen hoeven lunchen.
Dus als collega’s of leidinggevenden hun hesje en helm laten hangen als ze bouwplaats op lopen, voelen anderen zich niet echt geroepen om dit wel aan te doen. Dan krijg je de opmerkingen als ‘maar hij doet het ook niet’.
Wist je dat je dit sociale gedrag kunt beïnvloeden waardoor je mensen zover kunt krijgen dat ze, uit zichzelf, het gewenste gedrag gaan vertonen? Nu hoor ik je denken: hoe dan? Dit kan op twee manieren.
Allereerst is het zaak dat degenen met een voorbeeldfunctie, dus leidinggevenden maar ook management en directie, altijd het gewenste gedrag vertonen. Dus komt een manager kijken op een bouwplaats, ook al duurt dit maar een paar minuten, dan dient hij een helm op te zetten, veiligheidsschoenen aan te doen én een veiligheidshesje aan te trekken.
Maar dan ben je er nog niet. Wil je het écht laten beklijven, dan moet je zorgen dat het gewenste gedrag cool wordt. Kijk je naar het verkeer, dan zie je dat campagnes om veilig verkeer te stimuleren, tegenwoordig ook steeds vaker deze aanpak hanteren.
Als jij de BOB bent, dan ben je de held van je vriendengroep. Jij zorgt dat iedereen veilig thuis komt. In plaats van het watje dat niet drinkt, ben je ineens die coole gast die bewust nee zegt tegen dat biertje! Zodra jij ervoor kunt zorgen dat de populaire collega’s het gewenste gedrag vertonen, zal de rest makkelijker het voorbeeld gaan volgen.
Een ander voorbeeld van sociaal wenselijk gedrag stimuleren, is nudging. Dit zijn kleine aanwijzingen in de omgeving die uitlokken om het juiste te doen. Zo leidt het plakken van een vliegje in een urinoir ertoe dat mannen beter mikken, het bespaart Schiphol 20% schoonmaakkosten op jaarbasis.
Een paar ogen die je aan lijken te kijken en geplakt zijn naast het verzoek om je eigen dienblad op te ruimen, leidde tot een daling van 35% naar 20% niet opgeruimde tafels in een kantine.
Nudging, het duwtje in de rug, kun je ook bewerkstelligen door de suggestie te wekken dat iemand niet alleen of anoniem is. Bijvoorbeeld door het dragen van naamkaartjes of het ophangen van spiegels.
We hoeven niet te accepteren dat mensen niet veilig lijken te willen werken. Het is niet raar dat mensen, ondanks alle waarschuwingen en voorlichting, niet veilig lijken te willen werken. Mensen zijn naast kuddedieren ook gewoontedieren.
Alleen vertellen wat ze moeten doen, vooral als dat afwijkt van hoe ze iets deden of doen, blijft niet hangen. Zoiets beklijft pas na een keer of vijf herhalen. Maar zelfs dan is voorlichting enkel een ondersteunende methode.
Het gevaar tastbaar maken werkt beter, maar is vaak slechts tijdelijk. Vooral als het gevaar of de gevolgen niet concreet zijn, of pas op lange termijn merkbaar zijn, is het lastig om mensen hiervan te overtuigen. Het ongemak (extra tijd dat het kost) en andere randzaken, zijn vaak belangrijker dan de veiligheid.
Maar wat werkt dan wel? Wat het beste werkt is inspelen op twee zaken waarop het menselijke brein positief reageert, namelijk: belonen en de sociale norm. Niemand wil het buitenbeentje zijn, en iedereen is gevoelig voor het krijgen van complimenten. Als je deze twee zaken kunt aanpakken, en daarnaast voorlichting blijft geven/herhalen (en het gevaar steeds opnieuw laat zien), dán kan je succesvol zijn!
Bedenk wel dat absolute veiligheid een utopie is. Het is nooit haalbaar om 100% incidentvrij te werken. Maar het streven is wel om incidenten zoveel mogelijk te beperken. En komen ze dan toch voor, zorg er dan voor dat het melden makkelijk en snel gaat zodat er maatregelen getroffen kunnen worden die eventuele toekomstige incidenten kunnen voorkomen.
Probeer daarnaast ook een incidentanalyse toe te passen. In bepaalde analyses bepaal je namelijk ook welk menselijk handelen een rol heeft gespeeld. En op basis daarvan kun je dan weer maatregelen nemen.
Wil je weten hoe een incidentanalyse precies voor je kan werken? Neem dan contact op met onze experts. Zij denken graag met je mee over de mogelijkheden.
